Sytuację tę regulują przepisy zawarte w art. 13 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz. U. z 2013r. poz. 1222 z późń. zmianami).

Art.13.

1. Po ustaniu małżeństwa wskutek rozwodu lub po unieważnieniu małżeństwa małżonkowie powinni w terminie jednego roku zawiadomić spółdzielnię, któremu przypadło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, albo przedstawić dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział tego prawa. Były małżonek niebędący członkiem spółdzielni powinien złożyć deklarację członkowską w terminie 3 miesięcy od dnia, w którym przypadło mu prawo do lokalu. Byłemu małżonkowi przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni.
2. Jeżeli małżonkowie nie dokonają czynności, o których mowa w ust.1, spółdzielnia wyznaczy dodatkowy termin, nie krótszy niż 6 miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie. Po bezskutecznym upływie tego terminu spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.

Sytuację tę regulują przepisy zawarte w art. 14 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz. U. z 2013r. poz. 1222 z późń. zmianami).

Art. 14.

1. Z chwilą śmierci jednego z małżonków spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi. Małżonek ten, jeżeli nie jest członkiem spółdzielni, powinien w terminie jednego roku od dnia śmierci współmałżonka złożyć deklarację członkowską. Małżonkowi zmarłego członka spółdzielni przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. Przepis art.13 ust.2 stosuje się odpowiednio.
2. Przepis ust.1 nie narusza uprawnień spadkobierców do dziedziczenia wkładu.

Art.14 ust.1 dotyczy takiego stanu rzeczy, w którym spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu przysługiwało obojgu małżonkom (w przeciwnym razie stosuje się art. 15 ust.2 ustawy). W razie śmierci jednego z małżonków prawo to nie wygasa, lecz przypada w całości drugiemu małżonkowi. Jeżeli pozostały przy życiu małżonek już uprzednio nabył członkostwo w spółdzielni, wówczas powinien tylko dostarczyć do spółdzielni kserokopię aktu zgonu małżonka. W przeciwnym przypadku, gdy małżonek nie jest członkiem spółdzielni to powinien złożyć deklarację członkowską w terminie jednego roku od dnia śmierci współmałżonka.

Odrębną kwestią jest wkład mieszkaniowy związany z lokalem, dziedziczą go spadkobiercy na zasadach ogólnych. W omawianym przypadku małżonek jako osoba uprawniona nie wnosi do spółdzielni wkładu mieszkaniowego, wkład ten przypada mu w całości z mocy prawa.

Spadkobiercy mają więc roszczenie o wypłatę przysługującej im części wkładu wyłącznie do małżonka, który uzyskał to prawo (poza spółdzielnią).

Śmierć któregokolwiek z małżonków (niezależnie od tego który z nich był członkiem spółdzielni), powoduje konieczność złożenia do sądu wniosku o stwierdzenie nabycia praw do spadku bądź uzyskania od notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia.

Najwygodniej dla współmałżonka jest, gdy zmarły pozostawił testament i uczynił go jedynym spadkobiercą, to współmałżonek nieżyjącego, po uzyskaniu postanowienia sądu stwierdzającego nabycia praw do spadku bądź notarialny akt poświadczenia dziedziczenia  winien zgłosić się do spółdzielni ze stosownym dokumentem i złożyć deklarację przystąpienia do spółdzielni, chyba, że nie zamierza przystępować do spółdzielni (wówczas powinien tylko spółdzielnię poinformować o fakcie nabycia praw do spadku) oraz dopełnić koniecznych formalności.

W przypadku, gdy spadek po zmarłym odziedziczy współmałżonek, który już wcześniej członkostwo w spółdzielni uzyskał, powinien jedynie złożyć postanowienie sądu potwierdzające ten fakt lub akt notarialny poświadczenia dziedziczenia.

W przypadku gdy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przypadło kilku spadkobiercom, a nie zamierzają dokonywać działu spadku, powinni oni w terminie jednego roku od dnia otwarcia spadku wyznaczyć spośród siebie pełnomocnika w celu dokonywania czynności prawnych związanych z wykonywaniem tego prawa, mogą również udzielić mu upoważnienia do złożenia deklaracji o przyjęcie w poczet członków spółdzielni. W razie bezskutecznego upływu tego terminu, na wniosek spadkobierców lub spółdzielni, sąd w postępowaniu nieprocesowym wyznaczy przedstawiciela.

Dla spółdzielczego własnościowego prawa możliwe jest założenie księgi wieczystej w sądzie. Założenie księgi wieczystej nie wiąże się z udziałem w gruncie.

W przypadku rozwiązania małżeństwa, byli małżonkowie są współwłaścicielami w równych częściach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego i to od nich zależy, czy dokonają podziału majątku dorobkowego na drodze sądowej lub notarialnie polegającego na ustaleniu, któremu z nich prawo to będzie przysługiwało w całości.

Niedokonanie tych czynności powoduje, że żaden z byłych małżonków nie może jednoosobowo zdecydować o losie mieszkania w przyszłości.

Jeżeli posiadasz spółdzielcze lokatorskie bądź własnościowe prawo do lokalu i chcesz przekształcić to prawo w prawo odrębnej własności lokalu to musisz złożyć odpowiedni dla typu prawa wniosek i załącznik do wniosku.

Spółdzielnia poinformuje każdą zainteresowaną osobę o obowiązku uregulowania niezbędnych zobowiązań (o ile występują) finansowych wobec spółdzielni oraz uzgodni z kancelarią notarialną termin zawarcia umowy przenoszącej przysługujące członkowi prawo do lokalu w prawo odrębnej własności i zawiadomi telefonicznie o terminie i orientacyjnych kosztach sporządzenia aktu notarialnego.